Muurzoem

<David Attenborough> In onze achtertuin scheidt een oude muur onze grond van die van buurman Jan. We weten niet hoe oud de muur is. Mogelijk zo oud als ons huis, dat rond 1893 gebouwd is. Zo ziet de muur er in ieder geval wel uit; alsof hij er al een tijdje staat (klik op de foto's voor een grotere versie).



De naam van onze straat, de Verlengde Grachtstraat, doet nog denken aan de gracht die langs de stadswallen liep. Groningen was lange tijd een belangrijk verdedigingsbolwerk. Denk maar aan het beleg van Bommen Berend; wie het Noorden wilde veroveren moest eerst Groningen innemen. Daar kwam rond 1870 een einde aan.

Linies
Toen stortten de Fransen en de Duitsers zich in de zoveelste fatale burenruzie, een vernietigende oorlog die als een soort prelude voor de Eerste Wereldoorlog geldt, en met honderdduizenden doden aan beide zijden al bijna net zo dodelijk was. De Fransen brachten voor het eerst in het Europese strijdtoneel mitrailleurs mee, maar het was een Duitse innovatie, de lichtgewicht stalen artilleriestukken die Krupps produceerde, die de doorslag gaf.

Frankrijk moest in een eeuw dat Napoleon bijna de hele wereld veroverd had een vernederend verlies erkennen. In de Spiegelzaal van Versailles werd het Duitse Keizerrijk door Otto von Bismarck in het leven geroepen; de Duitse eenwording was een feit.

Wereldwijd werd als gevolg van de Frans-Duitse Oorlog ingezien dat je landen niet meer kon verdedigen met tal van losse vestingsteden, maar dat je in linies moest denken. In 1874 werd in Nederland daarom de Vestingwet aangenomen. Groningen speelde in de nieuwe opzet geen rol meer in de defensie.

Noorderplantsoen
In 1878 kon de stad daarom zijn poorten, wallen en dwingers afbreken en, vooral, voor het eerst sinds de zeventiende eeuw, uitbreiden; het schootsveld voor de artillerie op de katten hoefde niet langer vrijgehouden te worden en bood ruimte voor nieuwe wijken. Zo werd het Noorderplantsoen, wellicht het mooiste park van Nederland, gesticht op wat ooit die stadswallen waren. Hannah en Otis spelen er haast elke dag. En de Plantsoenbuurt, waar de Verlengde Grachtstraat historisch deel van uitmaakt, verrees in de twee decennia die volgden.

Afijn, voordat zo'n muur in je tuin gebouwd kan worden, moet eerst een bloedbad zich voltrekken en een keizerrijk gesticht worden, zo blijkt. Maar de muur zit vol met leven, is eigenlijk een kleine biotoop an sich.

Zoem
Bijen, overal zoemen bijen.



En niet alleen bijen, maar ook vlinders. De atalanta vanessa, maar dan keer twintig.



Samen zoemen.



Even zoomen.



Onze dappere Mississippi voelde zich niet op haar gemak bij al dat gezoem, een verstoring van haar territoir. Ze was dusdanig van slag door al dat gezoem en gefladder, dat ze zelfs even haar 22-uur durende dagelijkse slaapje ervoor onderbrak.



Dichtbij.



Eén erbij.



En toch wacht een aantal bijen een wreed lot; gevangen door een dodelijk roofdier.



Zo zoem je nog wat rond van bloem naar bloem en zo word je bijna als middageten leeggeslobberd door een webdeveloper.



Ons eigen roofdier kijkt bewonderend toe. Mississippi heeft geen web nodig. Op magische wijze verschijnt er elke dag een laag brokjes in haar bakje. Ze vangt af en toe een muis, dat wel.



</David Attenborough>

Wanderers

Het blijft wat mij betreft het coolste YouTube-filmpje dat ik ooit zag: Wanderers van Erik Wernquist, een Zweedse digital artist. In een paar minuten laat Wanderers zien welke belofte ruimtevaart in zich draagt. Citaten uit het boek Pale Blue Dot, met donkere stem voorgedragen door Amerikaanse sterrenkundige en auteur Carl Sagan, versterken de profetische en bijna hallucinerende beelden.

Jammer dat zoveel science-fiction dystopisch is; de glimlach aan het eind van dit bijna vier minuten durende pareltje is zoveel mooier en inspirerender dan al die post-apocalyptische doemfantasieën waar we normaliter doorheen moeten waden. Zelfs het optimistische Star Trek speelt zich af in een wereld na een kernoorlog. Utopisch is de toekomst uiteraard ook niet, maar er valt nog genoeg te ontdekken en te verkennen.

Inclusief basejumpen op Miranda, de kleinste maan van Uranus, blijkbaar. Wow.



(Lees ook 2007: A Google Odyssey)

This Bitter Earth

Afgelopen zaterdag mocht de Amerikaanse fotografe Darcy Padilla haar favoriete kunst- en cultuuruitingen aanprijzen aan Volkskrantlezers in de wekelijkse rubriek 'Onze gids van de week'. Ik had nog nooit van Padilla gehoord, maar was direct gegrepen door de mooie inleidende woorden van Karolien Knols:

Voor iedereen die nog nooit van haar had gehoord: zoek maar eens op YouTube. Darcy Padilla, Family Love. Om te huilen zo mooi. Een achttien jaar durend fotoproject over het leven van Julie Baird, samengevat in een filmpje van vijf minuten, met de stem van Dinah Washington eronder, ze zingt This Bitter Earth, alsof de foto's nog niet hard genoeg aankomen.

Padilla komt Baird in 1993 tegen in het Ambassador Hotel in San Francisco. Anders dan de naam wellicht doet vermoeden, is het hotel vooral een opvangplek voor de allerarmsten en verslaafden, zoals Julie Baird.

Baird is dan pas 18, verslaafd aan heroïne, besmet met hiv en net moeder geworden. As Darcy Padilla haar ziet in de lobby van het hotel, heeft Julie Baird een baby van acht dagen op haar arm.

De ontmoeting resulteert in The Julie Project waarvoor Padilla in 2015 de World Press Photo voor beste langdurige fotoproject krijgt toegekend. Tijdens de achttien jaar dat Padilla Baird mag volgen, krijgt Julie nog vijf kinderen van verschillende vaders, waarvan ze alleen Melissa, -  een meisje dat met haar krullen soms wel erg doet denken aan mijn eigen dochter Hannah -, niet hoeft af te staan.

Aangrijpend? Zeker, maar het is ook bijzonder om te zien hoe bewegende beelden worden stilgezet in een foto, die vrijwel op hetzelfde moment gemaakt wordt. De foto is letterlijk indrukwekkender is dan de film. De kracht van fotografie wordt zo nogmaals onderstreept.



Opmerkelijk is de relatie die Padilla en Baird opbouwen. Als Baird in 2010 wordt verzorgd in een hospice, vraagt Padilla zich af of ze haar sterven wel mag vastleggen. Daar hadden ze het nog nooit over gehad, zo legt ze in deze korte documentaire van World Press Photo uit.


Darcy Padilla (2015 Photo Contest) from World Press Photo on Vimeo.

'Darcy, jij bent het langste in mijn leven geweest. Je mag doen wat je maar wilt,' antwoordde Julie Baird. Ze overlijdt datzelfde jaar.

(Lees ook Het meisje en de gier over de Zuid-Afrikaanse fotograaf Kevin Carter)

Willy Vlautin - The Free

Welkom in de nachtmerrie van Leroy Kervin. In een moment van helderheid van geest heeft hij zojuist een eind aan zijn leven proberen te maken door zich op een traphekje te storten. Het mislukt; zijn lijdensweg blijft voortduren. Acht jaar eerder raakte Kervin als Amerikaans soldaat zwaargewond door een bermbom in Irak. Nu kan hij de pijn niet meer aan.

"He decided then that he would give up, that he would run his mind as far away as he could. He would lose himself inside himself. He would disappear from the world."

Het lot en de angstdromen van Kervin vormen het hart van de roman The Free van de Amerikaanse schrijver Willy Vlautin. Soms leer je schrijvers of boeken kennen doordat je eerst de film ziet. Bij Vlautin hoorde ik eerst de muziek. Hij is de frontman van de band Richmond Fontaine en is de drijvende kracht achter The Delines. The Delines zag ik alvast op festival Take Root afgelopen september.

In The Free schrijft Vlautin over hetzelfde onderwerp als in zijn liedjes: de gewone Amerikaan, die moeite heeft de eindjes aan elkaar te knopen. Zo is daar verpleegster Pauline, die worstelt met overgewicht en de zorg voor haar vader. Een vader die Pauline mishandelde toen ze jong was en zelf lijdt aan een psychiatrische stoornis. Pauline is wellicht de echte held van het verhaal. Naast de zorg voor Kervin en andere patiënten probeert ze de minderjarige Jo te redden uit de hopeloze greep van haar verslaafde vrienden. Nee, dit is niet het Amerika van de witte tanden en plastic Hollywood-dromen dat Vlautin schetst.

Vlautin beschrijft haar belevenissen en dat van de andere hoofdpersoon, Freddie McCall, die als nachtportier werkt in de revalidatiekliniek waar Kervin zijn zelfmoordpoging doet, beschouwend, zonder echt in het hoofd te kruipen van de personages die hij opvoert. Hij laat zien, zoals in een film, of eigenlijk, zoals hij in zijn liedjes ook doet. Dat levert een aantal fraaie scènes op. Lees maar of luister naar Two Alone van het prachtige album We Used To Think The Highway Sounded Like A River.



De angstdromen van Kervin spelen zich af in een volledig gemilitariseerd Amerika, waarin iedereen moet dienen in het leger, tenzij ze een soort moedervlek hebben, een verkleuring die zich langzaam verspreid over het hele lichaam. Als je 'the mark' hebt, word je gezien als een verrader en hoef je niet te dienen, maar word je vervolgd. Niet Kervin, maar zijn geliefde Jeanette heeft de uitdijende vlek, waardoor ze vogelvrij zijn en ver tot in Canada worden opgejaagd door een doodseskader dat zich The Free noemt.

Vlautin legt één van de leden van het doodseskader woorden in de mond die enigszins herkenbaar klinken:

"What you don't understand is that at one time we had the greatest country in the world. The greatest country that had ever existed. Now it ain't shit and it's people like you who have ruined it. People who don't stand up for the flag. Who don't take their hat off when the anthem plays. Who won't sacrifice. For years the politicians gave everything to people who were too fucked up to hold a job or too lazy to do anything but lay on their backs and pump out kids who end up in prison or on welfare. But your turn is over."

Richmond Fontaine stopt er na 22 jaar mooie liedjes mee. Afgelopen maart verscheen hun laatste album You Can't Go Back If There's Nothing To Go Back To. In oktober treden ze op in Vera. Niet te missen wat mij betreft, want wellicht de laatste keer dat ze in Groningen optreden. En hopelijk blijft Willy Vlautin schrijven. Ik blijf in elk geval lezen en luisteren.

Bes

Ah, de eenzame pareltjes die glansloos verborgen liggen in de donkere krochten van het internet. In rauwe html-gecodeerde schatten die smachten om ontdekt te worden door warmbloedige wezens zoals wij, in plaats van slechts betast te worden door de dode vingers van Google-crawlers als Googlebot, die indexeren, maar niet kunnen waarderen. Websites die puur en onberoerd door marketingstrategieën verstoken blijven van de muisklik, die ze kan onttrekken aan de digitale vergetelheid.

Eén van die parels is In B Flat, een website die een soort hybride vormt tussen een muziekinstrument en een orkest. In B Flat laat je met YouTube-filmpjes je eigen ambient compositie samenstellen, die altijd, altijd harmonieus is, want alle filmpjes produceren tonen, geluiden en piepjes in Bes. Klik willekeurig de filmpjes aan en je maakt muziek, je componeert, en waarachtig, je creëert!

Een Bes is dan weer een met een halve toon verlaagde B. Of zoiets, want mijn kennis van muzikale theorie stokt helaas bij do-re-mi.

Initiatiefnemer Darren Solomon zegt geïnspireerd te zijn door YouTube-mixgod Kutiman, die ooit schijnbaar willekeurige YouTube-filmpjes aan elkaar vlocht tot muzikale meesterwerkjes, maar tegenwoordig ook muzikanten van over de hele wereld partijen laat inspelen en opnemen, zodat hij het kan knippen en plakken tot een alleszins te pruimen auditieve ervaringen, die soepeltjes via het inwendige oor de inwendige mens verwarmen.

Solomon is daarnaast bewonderaar van Terry Riley, een van de grondleggers van de minimal music, en verdomd, als je In B Flat 's avonds laat in een aan te bevelen melancholische stemming aanklikt, dan waan je je even een componist als Philip Glass (held) of Steve Reich. Ter versterking van die illusie is een glas twaalf jaar oude Schotse whisky aanbevelenswaardig edoch niet onontbeerlijk.

Mooi ook, één van de filmpjes op In B Flat is een gedicht, zodat je door de harmonieuze kakofonie van Bes-klanken ook wat spoken word kunt mengen. Daniel Donahue schreef Information, waarvan ik de tekst dan weer dusdanig profetisch en sterk vind, dat ik hem graag hier deel.

she closes the lid
and unplugs the device
no bigger than her thumb
from the computer.
My lifes work, she says. But, it isnt her lifes work.
You see, we store information like an Escher painting.
It shouldnt all fit in there. But, it does.

And every day we manage to fit more and more into smaller and smaller spaces until one day
she says,
we will be able to fit all the information the world has
everything that everyone knows and believes and dreams
into nothing.

It will all be there. Stored and filed.
Tagged with any keywords you might imagine.
Our hard drives will be thin air.
They will make nanobots look like elephants.
And elephants will be in there too. Tagged. Accessible with search terms
like grey, ivory,
and the largest land dwelling mammal

We will process away at nothing and understand everything.
We will think of a word and the information will slip in, not through our ears or eyes
but straight through our skin. Information will breathe in and out of us,
permeate our skin.
Our knowing will be as deep as it is wide.
You see our work here is to learn so much,
to be so full of knowing,
that all there is left to do is unlearn.

Humanity must get to a point where we let go.
We leave the useless ideas and the spent ideologies in the recycle bin.
like an adolescent brain shedding neurons.
like a snake slithering from its old skin.
like an old man who has come to understand so well the point where reality meets the intangible that he is able to decide which breath will be his last. And, he will enjoy that breath more than any that he has taken in his entire life.

And, her lifes work is more than a four meg flash drive.
My lifes work, she says, is the impact that this has.
This is not about what I produce. It is all about what others receive.

Dus: http://inbflat.net/

Grootsteedse duizeligheid

Wat zou je doen als je een miljoen wint? Ik zou een nieuwe camera kopen en een paar lenzen en dan wereldsteden fotograferen, zoals Vivian Meier dat haar hele leven stiekem deed, of Michael Wolf, die kijkt zoals ik wil leren kijken.

De grote stad is een magische mierenhoop van menselijke diversiteit, die 's nachts verandert in een omgevallen kerstboom met miljoenen lichtjes. Het zijn de steden waar vooruitgang de ruimte krijgt, in tegenstelling tot het platteland, of de natuur, waar de ruimte juist verlammend lijkt te werken. Onrust is een belangrijke voorwaarde voor innovatie, zo lijkt het.

'Verhuis noorderlingen naar de grote stad', zo bood publicist en econoom Heleen Mees een in het noorden weinig populaire oplossing voor de door gaswinning ontstane bevingsproblematiek. Volgens Ed Glaeser, hoogleraar economie aan Harvard University, zo schrijft Mees "groeien grote steden harder, omdat steden de sterke punten van mensen uitvergroten. Steden zetten aan tot innovatie door persoonlijke interactie, ze trekken talent aan en scherpen het door onderlinge competitie. Steden stimuleren ondernemerschap en faciliteren sociale en economische mobiliteit."

Veel van wat wij als beschaafd beschouwen is ontstaan in steden. Democratie, filosofie en wetenschap zijn geworteld in de Griekse stadstaten, de poleis, uit de Oudheid. En volgens de Amerikaanse historicus Russell Shorto vormt Amsterdam de bakermat van onze moderne vrijheden. De Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber trekt wereldwijd volle zalen met zijn bewering dat steden, niet staten, de oplossing kunnen bieden voor mondiale problemen als klimaatverandering. In New York ontstond de jazz, niet in Surhuisterveen.

Whitman
Misschien verwoordde de Amerikaanse dichter Walt Whitman (1819-1892) die bewondering voor de grote stad het mooist in zijn gedicht The Great City:

The place where a great city stands is not the place of stretch'd wharves, docks, manufactures, deposits of produce merely,
Nor the place of ceaseless salutes of new-comers or the anchor-lifters of the departing,
Nor the place of the tallest and costliest buildings or shops selling goods from the rest of the earth,
Nor the place of the best libraries and schools, nor the place where money is plentiest,
Nor the place of the most numerous population. 

Where the city stands with the brawniest breed of orators and bards,
Where the city stands that is belov'd by these, and loves them in return and understands them,
Where no monuments exist to heroes but in the common words and deeds,
Where thrift is in its place, and prudence is in its place,
Where the men and women think lightly of the laws,
Where the slave ceases, and the master of slaves ceases,
Where the populace rise at once against the never-ending audacity of elected persons,
Where fierce men and women pour forth as the sea to the whistle of death pours its sweeping and unript waves,

Where outside authority enters always after the precedence of inside authority,
Where the citizen is always the head and ideal, and President, Mayor, Governor and what not, are agents for pay,
Where children are taught to be laws to themselves, and to depend on themselves,
Where equanimity is illustrated in affairs,
Where speculations on the soul are encouraged,
Where women walk in public processions in the streets the same as the men,
Where they enter the public assembly and take places the same as the men;
Where the city of the faithfulest friends stands,
Where the city of the cleanliness of the sexes stands,
Where the city of the healthiest fathers stands,
Where the city of the best-bodied mothers stands,
There the great city stands.

Wat hij precies met die 'cleanliness of the sexes' bedoelde is een mij een raadsel, want Whitman snoepte zelf van twee walletjes, zo gaan de geruchten. Hij publiceerde slechts één bundel, Leaves of Grass, maar die maakte hem wel tot een icoon van de Amerikaanse negentiende-eeuwse literatuur.

Whitman zette de letters voor de eerste druk zelf, zo las ik onlangs in het mooie korte verhaal Ghosts uit de New York Trilogy van Paul Auster, in Orange Street, Brooklyn Heights te New York.

Waar anders ook?

Urban vibe

Totdat ik die miljoen gewonnen heb, moet ik het doen met wat andere fotografen vastleggen. Fotowebsite Flickr, waar ik ook zelf mijn foto's plaats, biedt de mogelijkheid groepen te maken rond een bepaald thema. In 2013 begon ik een groep met de titel Urban Vibe, om al die foto's die de wereldwijde grootsteedse duizeligheid vastleggen, een plaats te bieden.

Inmiddels telt de groep meer dan 150 leden en staan er duizenden, soms prachtige foto's in van wereldsteden.











Én een paar van Groningen.



***